در مورد استهلاك دارايي، اصول زير به رعايت مي شود:
1 – به هنگام خريد يا تحصيل قلمي از دارايي، آن را به بهاي تمام شده ثبت مي كنند.
2 – پس از آن، در مورد آن دسته از داراييها كه عمر معين و محدود دارند، بهاي تمام شده منهاي استهلاك انباشته تا تاريخ تهيه گزارش مالي، ملاك تعيين ارزش و درج آن در گزارشهاي مالي قرار مي گيرد و آن را ارزش دفتري يا مانده مستهلك نشده مي نامند.
3 – آن قسمت از بهاي تمام شده كه به اصطلاح بكار رفته و فايده اش منقضي شده است، بر اساس اصل مقابله درآمد و هزينه به حساب هزينه جاري منظور مي شود.
استهلاك هر دوره به بدهكار حساب هزينه استهلاك و در مورد وسايل توليد، به بدهكار حساب بهاي ساخت (سربار كارخانه) و به بستانكار حساب دارايي كارآيي كاه به نام استهلاك انباشته منظور مي شود. توجه كنيد كه در عوض اين كه در ثبت استهلاك، طرف بستانكار مستقيماً به حساب دارايي مربوط باشد، مرسوم چنين است كه آن را به بستانكار حساب ديگري كه نقطه مقابل و كاهش دهنده دارايي است منظور مي نمايند تا در نتيجه بهاي تمام شده در طول مدت استفاده از مال جدا و محفوظ و مشخص بماند و با
آنچه به تدريج از طريق استهلاك قطعي و استهلاك برآوري و تخميني مي باشد. حساب دارايي كاه مذكور را كه عنوان استهلاك انباشته به آن اطلاق مي شود در سابق ذخيره استهلاك مي ناميدند كه مي بايد از بكار بردن آن اجتناب نمود زيرا عمل ثبت استهلاك مطلقاً ذخيره اي بوجود نمي آورد.
روشهاي استهلاك
محاسبه و تعيين مبلغ هزينه استهلاك براي ثبت هر دوره مالي به طرق مختلف انجام مي شود. براي اين منظور، روشهايي ابداع كرده اند كه با وجود اين كه بهاي تمام شده عمر مفيد مال در همه آنها ثابت و يكسان است، ولي هزينه استهلاك دوره مالي در هر روش متفاوت از روشهاي ديگر بدست مي آيد. روشهاي استهلاك را مي توان به شرح زير طبقه بندي كرد:
الف: محاسبه بر حسب زمان:
1 – روش خط مستقيم: يا اقساط مساوي. از لحاظ هزينه استهلاك اين روش را ثابت هزينه هم گفته اند.
ب: محاسبه بر حسب محصول يا روشهاي متبني بر تغيير هزينه هر دوره كه عبارتند از:
2 – روش ساعات كاركرد
3 – روش ميزان توليد
ب- روشهاي مبتني بر استهلاك بيشتر در سالهاي اول عمر مال و كاهش تدريجي آن. از نقطه نظر هزينه استهلاك اين روشها را هزينه كاه هم ناميده اند. به اين تعبير كه هر چه پيش مي رويم مبلغي كه به حساب هزينه مي رود كاسته مي شود اين روشها عبارتند از:
4 – روش مجموع سنوات
5 – روش مانده نزولي يا استهلاك بر اساس ارزش دفتري در هر دوره مالي
ت – روشهاي مبتني بر محاسبات سرمايه گذاري و سود منتسب به آن كه از لحاظ هزينه استهلاك اين روشها را هزينه افزا گفته اند به اين دليل كه هر چه پيش مي رويم مبلغي كه به حساب هزينه استهلاك مي رود افزايش مي يابد. اين روشها عبارتند از:
6 - قسط السنين
7 – سرمايه گذاري وجوه استهلاكي
براي توضيح روشهاي مذكور، مثالي به شرح زير مي آوريم. اطلاعات مندرج در اين مثال در بحث همه روشها مورد استفاده قرار مي گيرد.
نقد روش خط مستقيم
از محاسين اين روش، سادگي محاسبه و كاربرد آن است. ضمناً مقياس محاسبه منظم و منطقي جلوه مي كند. استفاده از روش مورد بحث در شرايط زير نتيجه مطلوب مي دهد:
1 – در مواردي كه ميزان كاهش در خدمات بالقوه اقتصادي دارايي در هر دوره يكسان باشد.
2 – در مواقعي كه ميزان كاهش در خدمات بالقوه اقتصادي با گذشت زمان ارتباط و همبستگي مستقيم پيدا مي كند و نا به كاركرد آن.
3 - در مواقعي كه ميزان استفاده از دارايي كاركرد آن در هر دوره برابر دوره ديگر باشد.
4 – در مواردي كه هزينه تعمير و نگهداشت هر دوره مساوي دوره هاي مالي ديگر برآورد شود.
در عين حال، ايراداتي را به شرح زير بر روس خط مستقيم وارد دانسته اند:
1 – در اين روش معمولاً استهلاك ناشي از عامل زمان محسوب مي شود و ربطي به كاركرد دارايي ندارد. در صورتي كه در بسياري از موارد، زمان و گذشت آن در تحصيل درآمد موثر نيست.
نقش وبسایت در تبلیغات و گستره شغلی